Dette vert eit innlegg litt utanom det vanlege. Eg ser tilbake, eg reflekterer, eg minnast, eg sørgjer og eg undrast. Det handlar om englar og englevakt. Det handlar om liv og død. Sånn – no er du advart.
Eg sat i sofaen med ein 19 dagar gamal gut i hendene. Det var seint på kveld og eg gjorde meg klar til å gi han mat for siste gong før vi la oss. Han var så varm og så god. Så liten og vever, men likevel størst av alt. Brått var det ekstra nyheitssending på TV. Det var 26. november 1999 og Sleipner, ein hurtigbåt full av passasjerar, grunnstøtte ved Ryvarden fyr i Sveio kommune. Vi vart sitjande å følge med. Dødstala steig og eg heldt den vesle bylten så godt eg berre kunne. Nokon hadde mista sine næraste og kjæraste. Andre jubla av lukke etterkvart som overlevande kom i tryggleik.
Eg kan hugse at eg gret. Så mange som fekk liva sine endevende. Så mange som aldri meir skulle få heim sine kjære. 16 omkom. 69 vart redda.
(biletet er lånt her)
Ein roleg kveld, litt meir enn ein månad seinare, sat eg i same sofaen. Var lukkeleg og glad for at vi hadde hatt ei fantastisk jul- og nyttårsfeiring i lag med alle familien. Også denne kvelden hadde eg guten vår i armane. Eg kan hugse at det snødde ute og at vi hadde stearinlys på bordet. Veslegut hadde akkurat fått mat og var klar til å legge seg i vogga. Så kom det ei ekstra nyheitssending. Eg hugsar flammar, nyheitsopplesarar som snakka om mange døde og reportarar som med skrekkfulle andlet fortalde om det grusomme som hadde skjedd. Eit tog frå Trondheim hadde kollidert med eit lokaltog frå Hamar. Åsta-ulukka kalla dei det. Vi sat klistra til skjermen og trudde knapt det vi såg. Alle som vart intervjua snakka om kor uverkeleg det var. Kor redde dei hadde vore. At dei såg folk sitt fast i vrakrestane av toget. 19 omkom. 67 overlevde.
Det var så kort tid mellom dei to ulukkene. Det var tema i alle media. Det gjekk inn på oss alle. Eg hugsar det så godt. Kanskje fordi eg var nybakt mamma og audmjuk over å få lov til å vere beskyttar av eit lite liv. Kanskjer fordi eg året før opplevde å miste eit barn. Ein fullboren, liten gut fekk aldri kjenne livet. Eg fekk oppleve lukka av å bære fram eit liv, men ikkje gleda av å sjå det vekse opp. Kjenslene mine låg tjukt utanpå. Hjartet mitt gret for alle som hadde mista sine, samstundes som eg skulle sjonglere alt som skjedde i mitt eige liv; å miste eit barn og få eit nytt berre eit år etterpå.
(biletet er lånt her)
Eg tenkte mykje på kor urettferdig livet kunne vere. At vi som menneske ikkje kunne kontrollere alt. At vi ikkje kunne verne våre kjære mot alt. Utan at vi kunne gjere noko til eller frå, kunne livet brått ta ein ny sving. Det kunne gå bra eller det kunne gå gale. Og vi hadde ingen ting vi skulle ha sagt.
Så las eg i eit blad om ei mor som hadde mista sonen sin i Åsta-ulukka. Ho snakka om englevakt. Vi har alle lese overskrifter som fortel om menneske som har overlevd dramatiske ulukker og sagt at dei hadde englevakt. Vi har sett bilete av bilvrak, brannruinar og hardt skadde menneske som seier at dei må ha hatt englevakt som overlevde ulukka. Mora som hadde mista sonen sin hadde gripe tak i alt dette med “englevakt”. Ho hadde sett seg lei aviser som viste overlevande frå desse to ulukkene som stod fram og sa at dei ikkje hadde overlevd om dei ikkje hadde englevakt. “Hadde ikkje guten min englevakt?”, spurte mor til denne guten. “Var ikkje livet hans like mykje verd som alle andre sitt? Fekk ikkje han overleve fordi han ikkje hadde gjort seg fortent til englevakt?”
Alt dette fekk meg til å tenkje. Eg hadde mista eit lite, uskuldig barn. Hadde ikkje han heller englevakt då livet gjekk i frå han? Er det slik at nokre har englevakt, medan andre må klare seg utan? Kven er det som eventuelt bestemmer kven som skal få vaktande englar og ikkje?
Tilbake til denne sterke mora som hadde mot til å stå fram i bladet. Ho var ikkje bitter eller sint. Ho var berre full av sorg over å ha mista eit barn. Full av spørsmål som ho aldri fekk svar på. Men likevel sikker på at sonen hennar ikkje var mindre verd enn dei som overlevde ulukka. Han hadde òg ein engel som vakta over han. Ho meinte det var feil å bruke ordet englevakt når ein hadde overlevd ei ulukke der andre ikkje var så heldige. Pårørande til dei som mista livet kunne kanskje ta det ille opp og tenkje at deira barn, forelder eller ven ikkje hadde med seg ein engel då ulukka skjedde. Berre ein som sjølv sørgjer kan forstå kor viktig det er å ha ei kjensle av at “nokon” var der i lag med den forulukka då livet sakte, men sikkert ebba ut. At dei ikkje var åleine. At englane var der sjølv om livet ikkje stod til å redde. Berre ein som har mista nokon veit at tanken på at ein engel var der og passa på, kan gjere sorga lettare å bære. Kan gjere det lettare å akseptere at det ikkje er alt som let seg forklare og at ein heile livet må leve utan å få svar på alle spørsmål. Livet har lært meg dette.
(biletet er lånt her)
Nokon kallar det flaks. Andre kallar det føleri, humbug eller flukt frå verkelegheita. Og nokre kallar det englevakt. Uansett kva ein kallar det, så må kvar og ein få lov til å tru på det som gjer sorga lettare å bære. Eg likar å tru på englar. Eg har hatt behov for det, for eg har fått merke at livet ikkje berre har gode dagar.
Ei ny ulukke lamma det norske folk. Eit nytt, lite barn låg i armane mine. Denne gongen eit lite tantegull, berre tre dagar gammal. Aldri har kontrasten mellom liv og død vore større. Nok ein gong vart vi sjokkerte vitne til at dødstala steig og at antal skadde var meir enn ein kunne telje og ha kontroll på. 77 døde. Ei av dei frå mi kommune. Eg veit ikkje kor mange skadde. Eg trur alle dei omkomne hadde englevakt. Nokon passa på dei då galskapen slo til. Dei var ikkje åleine. Hjartet mitt blør for alle dei pårørande som sit att i sakn og djup sorg. Ord kan ikkje uttrykkje kor sterkt vi føler med dei.
(foto: NRK.no)
Mi djupaste medkjensle i sorga til alle som har mista ein av sine nære og kjære.
Dette vart ein lang tekst om liv og død. Om englevakt. Eg har vore privat og ærleg, skrive om noko som aldri har vore eit tema på bloggen min før. Av og til kjem kjensler som bølger. Noko eller nokon set det heile i gong. Denne gongen var det ei grusom tragedie som ramma eit heilt folk. Eg fekk den same kvalmande kjensla som eg hugsar så godt frå då livet mitt vart fylt av sorg over tapet av eit lite barn. Dei er rare slik, kjenslene. Vi har ikkje kontroll på dei heller. Veit ikkje kva dei gjer med oss eller kva dei lokkar fram.
Kanskje klarte du ikkje å lese innlegget fordi tankane og kjenslene kom hulter til bulter. Kanksje meiner du eg vart for privat. Men eg trengte å skrive om det. Trengte å dvele litt over ordet “englevakt”. Kanskje kunne mykje ha vore usagt og kanskje er der viktige ting eg har gløymt.
Tusen takk til dei av dykk som har lese dette med opne hjarte og som ser at det var viktig for meg å skrive desse tankane.
Sånn – då var det sagt ♥
(no må eg trykke på “publiser” før eg angrar…)
